Zapraszamy do obejrzenia wystawy – 50 lat Łomżyńskiego Towarzystwa Naukowego im. Wagów w Łomży
www.mbp-lomza.pl
Łomżyńskie Towarzystwo Naukowe im. Wagów jest stowarzyszeniem powstałym 4 września 1974 roku z inicjatywy Heleny Czernek, wybitnej działaczki społecznej oraz środowiska naukowców związanych z Łomżą i regionem wśród których znajdowali się m.in. prof. Piotr Bańkowski, prof. Witold Doroszewski, prof. Stanisław Lorentz czy prof. Ryszard Manteuffel. Oficjalne rozpoczęcie działalności nastąpiło 25 maja 1975 roku podczas Walnego Zebrania Konstytucyjnego Członków Towarzystwa. W skład Komitetu Zało­życi­elsk­iego­ oprócz wyżej wymienionych weszli również: Józef Fajkowski, Witold Doroszewski, Piotr Bańkowski, Kazimierz Grodzki, Józef Kaja, Julian Krzyżanowski, Zdzisław Libera, Stanisław Lorentz, Julian Łukasiewicz, Florian Maniecki, Ryszard Manteuffel, Franciszek Piaścik, Eugeniusz Safrynowicz, Bogdan Suchodolski, Mieczysław Szymczak.

Pierwszym prezesem ŁTN im. Wagów został wybrany prof. Józef Babicz – historyk geografii i kartografii (1926-2005), który pełnił tę funkcję w latach 1975-1988. Jego następcą został prof. Michał Gnatowski, również historyk (1934-2020), który był prezesem w okresie 1988-2010. Po nim ster Towarzystwa przejęła prof. Halina Karaś – językoznawczyni, która pełniła funkcję prezesa w latach 2010-2014. Kolejnym prezesem został prof. dr hab. Henryk Jan Wnorowski – ekonomista z Uniwersytetu w Białymstoku (2014-2023). Od 2023 roku prezesem ŁTN im. Wagów jest dr hab. Krzysztof Sychowicz, prof. AŁ historyk, naczelnik Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN w Białymstoku.

Wraz z początkiem działalności ŁTN im. Wagów zaczął prowadzić regionalną bibliotekę naukową, której zbiory, zgodnie z celami statutowymi, uwzględniają w szczególności tematykę poświęconą Łomży i ziemi łomżyńskiej. Aktualnie zbiory biblioteki liczą sobie blisko 20 tysięcy woluminów, wśród których znajdują się książki, czasopisma i starodruki. W zasobie biblioteki są również materiały archiwalne, mikrofilmy, zdjęcia, a także pamiątki po zasłużonych dla Łomży i ziemi łomżyńskiej osobach. Najcenniejszą kolekcją w zbiorach ŁTN oraz biblioteki regionalnej jest Gabinet im. Janiny i Piotra Bańkowskich, przekazany Towarzystwu mocą testamentu prof. Piotra Bańkowskiego, jednego z ojców założycieli. Gabinet zajmuje jedno z pomieszczeń siedziby ŁTN i znajdują się w nim cenne starodruki, kolekcje porcelany, obrazów, rycin i mebli, a także zabytkowy XVIII-wieczny zegar.

Jest to jedyna tego rodzaju kolekcja, którą w czerwcu 1993 r. wpisano do rejestru zabytków województwa łomżyńskiego.

ŁTN im. Wagów w ciągu 50 lat swojej działalności w różnoraki sposób realizowało swoje cele statutowe. W tym czasie zorganizowano ponad 130 konferencji i sesji naukowych o tematyce historycznej, językoznawczej, przyrodniczej, weterynaryjnej Jednym z najważniejszych elementów działalności Towarzystwa było prowadzenie seminariów doktorskich prowadzonych przez specjalistów z zakresu historii, językoznawstwa i innych dziedzin, które zaowocowały wieloma obronionymi doktoratami. Dziś ŁTN jest podmiotem działającym na rzecz upowszechniania nauki. W związku z tym podejmuje szereg inicjatyw popu­lary­zują­cych­ wiedzę w regionie. Jest organizatorem wielu konferencji naukowych Jest organizatorem Spacerów z historią Łomży, Gawęd oraz konsultacji historycznych. Prowadzi również konsultacje z zakresu genealogii dla osób poszukujących przodków w rejonie ziemi łomżyńskiej. W ramach realizacji zadań prowadzi współpracę z wieloma instytucjami w kraju i za granicą.

Łomżyńskie Towarzystwo Naukowe im. Wagów to także wydawnictwo. W ciągu 49 lat działalności wydano w ŁTN blisko 200 publikacji. Wśród nich jest 30 tomów „Studiów Łomżyńskich” oraz 22 tomy „Polszczyzny Mazowsza i Podlasia”. Wydano dziesiątki książek wśród których można znaleźć m.in. takie tytuły jak: Łomżyńskie teksty gwarowe – 1999; Jakub Waga – pedagog i uczony – 2001; Drobna szlachta ziemi łomżyńskiej na przełomie XIX i XX wieku – 2002; Ewangelicy na północno-wschodnim Mazowszu – 2005; Powstanie styczniowe na Mazowszu północno-wschodnim i Podlasiu – 2015.

Łomżyńskie Towarzystwo Naukowe im. Wagów za swoją działalność zostało wyróżnione wieloma nagrodami, m.in.. zostało odznaczone w 1984 roku Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski za szczególny wkład w dzieło ochrony i rozwoju kultury narodowej oraz doniosłe osiągnięcia w działalności naukowej i edytorskiej. W 1996 i 2006 otrzymało również Nagrodę i Medal Zygmunta Glogera. W 2019 roku za swoją aktywność pośród stowarzyszeń łomżyńskich zostało wyróżnione certyfikatem Podlaskiego Żubra NGO’s. W 2020 roku Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego uhonorował ŁTN Odznaką honorową „Zasłużony dla Kultury Polskiej. W 2024 roku Towarzystwo otrzymało Nagrodę Honorową Prezydenta Miasta Łomży za całokształt działalności.
źródło: ltn.lomza.pl